Haförn
| Haförn | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Fullorðinn haförn á flugi
| ||||||||||||||
| Ástand stofns | ||||||||||||||
| Vísindaleg flokkun | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
| Tvínefni | ||||||||||||||
| Haliaeetus albicilla (Linnaeus, 1758) | ||||||||||||||
 Útbreiðsla hafarna: Ljósgrænn: Varpsvæði; Blár: Veturseta; Dökkgrænn: Staðfugl
|
Haförn (fræðiheiti: Haliaeetus albicilla) er mjög stórvaxinn ránfugl af haukaætt. Haförn verpir í norðurhluta Evrópu og Asíu. Haförnum var næstum útrýmt í Evrópu en með friðun og aðgerðum hefur tekist að endurreisa varp sums staðar. Hafernir eru alls staðar sjaldgæfir en ernir eru þó flestir við strendur Noregs. Hafernir eru oftast staðfuglar.
Haförn er um 70-90 sm langur og vænghaf hans er 200 -240 sm. Fuglinn vegur um 5 kg. Karfuglar eru mun minni en kvenfuglar. Haförninn hefur breiða ferhyrnda vængi og stórt höfuð. Fullorðinn örn er brúnn en höfuð og háls er ljósara, stélið er hvítt og goggur og fætur gulir. Á ungum fuglum er stél og goggur dökkt og stélið verður hvítt með svartri rönd þegar fuglinn eldist. Ernir verða kynþroska 4 til 5 ára gamlir. Ernir parast fyrir lífstíð og þegar annar fuglinn fellur frá þá getur tekið hinn mörg ár að finna nýjan maka. Ernir gera sér stundum hreiður í hrúgu af kvistum í tré eða á klettasyllum. Hreiður íslenskra arna er stundum mikill birkilaupur en eru oftar hrúga eða dyngja úr þangi, hvanndrjólum og grasi. Hreiðurgerðin er viðaminni ef ernirnir hafa hreiðrað um sig í sjávarhólmum. Sömu hreiðrin eru oftast notuð ár eftir ár. Ernir verpa einu til þremur eggjum og líða nokkrir dagar á milli eggjanna. Ernir fara að liggja á þegar einu eggi er orpið og álegutíminn er 35 dagar. Ungarnir verða fleygir um 10 vikna gamlir. Foreldrarnir þurfa að mata ungana fyrstu 5-6 vikurnar en eftir það rífa þeir sjálfir í sig bráðina. Algengast er að aðeins einn ungi komist upp í arnarhreiðri, tveir ungar komast upp í þriðja hverju hreiðri.
Íslenski arnarstofninn
Arnarstofninn á Íslandi telur 73-74 fullorðin pör (2014) og hefur rúmlega þrefaldast frá því að bannað var að eitra fyrir tófu árið 1964. Árið 2005 komust 36 arnarungar á legg og eru það fleiri en nokkru sinni síðan farið var að fylgjast með arnarvarpi árið 1959. Aðalheimkynni arnarins eru við Breiðafjörð en þar halda nú til rúmlega 40 pör eða 2/3 hlutar stofnsins. Hafernir verptu fyrr á öldum yfirleitt á óaðgengilegum stöðum, í ókleifum klettum eða hólmum í ám og vötnum. Sennilegt er að ernir kjósi að verpa á láglendi en hafi hrakist upp í hamra vegna ofsókna manna. Þegar ernir voru friðaðir og búseta í eyjum og nytjar af eyjum minnkaði um miðja 20. öld þá fluttu ernir heimkynni sín að mestu leyti úr hömrum í landi út í tanga og hólma. Haförninn er á Íslandi oftast aðeins nefndur örn, og á þeim svæðum þar sem hann verpir er hann kvenkenndur af heimamönnum og nefndur assa (bæði kynin)
Heimildir
- Fyrirmynd greinarinnar var „White-tailed Eagle“ á ensku útgáfu Wikipedia. Sótt 12. júlí 2006.
- „Fuglavefurinn - Haförn“. Sótt 12. júlí 2006.
- „Arnarvefur Fuglaverndunarfélagsins“. Sótt 15. júlí 2006.
- White-tailed Eagle - Photos
- RSPB White-tailed Eagle Page
- Aldrei fleiri ernir Skoðað 9. ágúst 2014