Budynek starostwa powiatowego w Bytomiu
 nr rej. A/117/04 z 13 sierpnia 2004 (starostwo i powozownia), A/392/12 z 26 listopada 2012 (ogrodzenie)[1]
| |
 Widok z ul. W. Korfantego (2019) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Wojciecha Korfantego 34[1]-34a |
| Typ budynku | |
| Styl architektoniczny | |
| Architekt | |
| Kondygnacje |
3 |
| Rozpoczęcie budowy |
1897 |
| Ukończenie budowy |
1898 |
Położenie na mapie Bytomia  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
 50°20′56,7″N 18°55′35,6″E/50,349083 18,926556
| |
Budynek starostwa powiatowego w Bytomiu – budynek użyteczności publicznej wzniesiony w latach 1897-1898, w Bytomiu, wpisany wraz z powozownią i ogrodzeniem do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego, jeden z dwóch budynków Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Bytom jako ważny ośrodek miejski był siedzibą dużego powiatu w Prusach w XVIII wieku[2]. Na skutek reformy administracyjnej z 1873 roku z powiatu wydzielono kilka mniejszych jednostek[2], a po kolejnej reformie z 1890 utworzono samodzielny powiat ziemski i grodzki (niem. Standkreis) z siedzibą w Rozbarku[2] (zob. powiat bytomski).
Budynek główny wraz z powozownią wzniesiono w latach 1897–1898[1] według projektu wrocławskiego architekta Walthera Kerna[2].
Na parterze znajdowało się biuro starostwa, Sąd Przemysłowy oraz Powiatowa Kasa Oszczędności[2]. Na piętrze ulokowano prywatne pokoje starosty i salę posiedzeń sejmiku[2]. Gmach pozostawał siedzibą starostwa do 1951 roku[2]. Po reformie administracyjnej budynek wykorzystywał Urząd Miernictwa Górniczego, następnie w 1982 roku[3] gmach został przekazany Muzeum Górnośląskiemu w Bytomiu[1], które użytkuje gmach do dziś. W latach 80. XX wieku w budynku mieściła się galeria autorska Jerzego Dudy-Gracza[3]. Sala posiedzeń została nazwana imieniem pochodzącego z Rozbarku barokowego kompozytora Grzegorza Gerwazego Gorczyckiego[2]. W sali odbywają się m.in. koncerty, konferencje naukowe oraz prezentacje wystaw czasowych[2]. Otwarto w 2012 roku ją po rewitalizacji, podczas której odtworzono polichromię na suficie[4]. Budynek wozowni również jest wykorzystywany w celach kulturalnych[5].
Budynek główny wraz z powozownią wpisano 13 sierpnia 2004 roku do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego (nr rej. A/117/04)[1]. 26 listopada 2012 roku do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego wpisano także ogrodzenie posesji (nr rej. A/392/12)[1].
Architektura[edytuj | edytuj kod]
Trójkondygnacyjny budynek w stylu eklektycznym[2] został wzniesiony z cegły na podmurówce z kamienia[2]. Elewacje pokrywają cegły glazurowane i klinkierowe[2] oraz kamienne detale[2]. Szczyty, mansardy i wieżyczki bazują na różnych stylach architektonicznych[2]. Na elewacji zachodniej znajdował się pierwotnie orzeł pruski (zob. herb Prus), zastąpiony po II wojnie światowej orłem polskim (zob. godło Polski)[2].
Na piętrze znajduje się reprezentacyjna sala o wysokości półtorej kondygnacji[2], jej ściany pokrywa ciemna boazeria[2], a sufit pokrywa strop kasetonowy[2] zbliżony stylistycznie do wzorów renesansu[2]. W narożnikach usytuowano herby Bytomia, Katowic, Królewskiej Huty i Tarnowskich Gór[2]. Wysokie okna sali pierwotnie wypełniały witraże z personifikacjami górnictwa, hutnictwa, rolnictwa, handlu i Śląska, obecnie są to witraże z motywami roślinnymi[2]. Drugie większe pomieszczenie jest nazywane salą Kolumnową[6].
Na północ od budynku głównego znajduje się wolnostojący budynek dawnej wozowni[5]. Posesję otacza kamienno-metalowe ogrodzenie[1] z kutymi detalami, które przedstawiają m.in. głowy górników[3]. Na murowanych częściach ogrodzenia wmurowano płaskorzeźby pochodzące w wyburzonej kamienicy przy placu Tadeusza Kościuszki w Bytomiu[7].
Galeria[edytuj | edytuj kod]
-
Widok z zachodu (około 1901) -
Hol (około 1901) -
Widok z zachodu, okna sali im. G. G. Gorczyckiego (2018) -
Widok z południa (2022) -
Mozaika z godłem górniczym (2021) -
Powozownia (2022) -
Fragment ogrodzenia (2019) -
Fragment ogrodzenia z głowami górników, widok od południa (2022)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g Rejestr zabytków nieruchomych – województwo śląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 23 [dostęp 2022-03-06].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u Dawne Starostwo Powiatowe w Bytomiu - Górnośląsko-Zagłębi... [online], metropolia.slaskie.travel [dostęp 2022-03-06] (pol.).
- ↑ a b c Bytom - Oddział Muzeum Górnośląskiego - stare zdjęcia, mapa [online], fotopolska.eu [dostęp 2022-03-06].
- ↑ Redakcja, Bytom: Otwarcie Sali Gorczyckiego w Muzeum Górnośląskim [online], Bytom Nasze Miasto, 11 września 2012 [dostęp 2022-03-06] (pol.).
- ↑ a b Noc Muzeów – co w Bytomiu? [PROGRAM] [online], Bytomski.pl [dostęp 2022-03-06] (pol.).
- ↑ Muzeum Górnośląskie w Bytomiu | gmach przy ul. W. Korfantego 34 - Silesia Kultura - Informator kulturalny. Śląsk bogaty w wydarzenia, imprezy, wystawy [online], www.silesiakultura.pl [dostęp 2022-03-06].
- ↑ Trójwymiarowy Bytom na wystawie i pocztówkach [online], fotopolis.pl [dostęp 2022-03-06] (pol.).