Agama

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Agama[1]
Daudin, 1802[2]
Ilustracja
Przedstawiciel rodzaju – Agama lionotus
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Infratyp

żuchwowce

Nadgromada

czworonogi

Gromada

gady

Rząd

łuskonośne

Podrząd

Iguania

Rodzina

agamowate

Podrodzina

Agaminae

Rodzaj

Agama

Typ nomenklatoryczny

Agama colonorum Daudin, 1802 (= Lacerta agama Linnaeus, 1758)

Synonimy
Gatunki

48 gatunków (zobacz opis w tekście)

Agamarodzaj gadów z podrodziny Agaminae w rodzinie agamowatych (Agamidae).

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Rodzaj obejmuje kilkadziesiąt gatunków występujących w Afryce (Egipt, Libia, Algieria, Maroko, Sahara Zachodnia, Mauretania, Senegal, Gwinea Bissau, Gwinea, Sierra Leone, Liberia, Wybrzeże Kości Słoniowej, Mali, Burkina Faso, Ghana, Togo, Benin, Niger, Nigeria, Kamerun, Czad, Sudan, Erytrea, Dżibuti, Somalia, Etiopia, Sudan Południowy, Republika Środkowoafrykańska, Gwinea Równikowa, Gabon, Kongo, Demokratyczna Republika Konga, Rwanda, Burundi, Uganda, Kenia, Tanzania, Malawi, Zambia, Angola, Namibia, Botswana, Zimbabwe, Mozambik, Eswatini, Lesotho i Południowa Afryka)[10][11].

Charakterystyka[edytuj | edytuj kod]

Jaszczurki te zamieszkują suche stepy oraz skaliste pustynie. Osiągają długość ciała 30–45 cm. Ich ubarwienie jest zwykle brunatne lub szare, choć w okresie godowym samce przybierają często jaskrawe barwy (np. czerwone, błękitne, żółte).

Systematyka[edytuj | edytuj kod]

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

  • Agama: rodzima nazwa agama z Gujany Holenderskiej oznaczająca „jaszczurkę”[12].
  • Cyclosaurus (Cyoclosaurus): gr. κυκλος kuklos „okrąg”[13]; σαυρος sauros „jaszczurka”[14]. Gatunek typowy: Lacerta hispida Linnaeus, 1758.
  • Saura: gr. σαυρος sauros „jaszczurka”[14]. Gatunek typowy: Saura spinalis Wagler, 1833 (= Lacerta agama Linnaeus, 1758).
  • Phrynopsis: gr. φρυνη phrunē, φρυνης phrunēs „ropucha”[15]; οψις opsis, οψεως opseōs „wygląd, oblicze, twarz”[16]. Gatunek typowy: Agama atra Daudin, 1802; młodszy homonim Phrynopsis Rafinesque, 1815 (Arachnida).
  • Podorrhoa: gr. πους pous, ποδος podos „stopa”[17]; ορρος orrhos „zad”[18]. Gatunek typowy: Lacerta agama Linnaeus, 1758.
  • Psammorrhoa: gr. ψαμμος psammos „piasek”[19]; ορρος orrhos „zad”[18]. Gatunek typowy: Agama aculeata Merrem, 1820.
  • Oreodeira: gr. ορος oros, ορεος oreos „góra”[16]; δειρας deiras, δειραδος deirados „wzgórze, szczyt”[20]. Gatunek typowy: Oreodeira gracilipes Girard, 1857 (= Tropidolepis africanus Hallowell, 1844).

Podział systematyczny[edytuj | edytuj kod]

Do rodzaju należą następujące gatunki[10]:

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. Niepoprawna późniejsza pisownia Cyclosaurus Wagler, 1833.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. Agama, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. F.M. Daudin: Histoire naturelle, générale et particulière, des reptiles, ouvrage faisant suite à l’Histoire naturelle générale et particulière, composée par Leclerc de Buffon, et rédigée par C.S. Sonnini. T. 3. Paris: F. Dufart, 1802, s. 333. (fr.).
  3. Wagler 1833 ↓, s. 896.
  4. Wagler 1833 ↓, s. 894.
  5. Wagler 1833 ↓, s. 903.
  6. Fitzinger 1843 ↓, s. 17, 79.
  7. Fitzinger 1843 ↓, s. 18, 80.
  8. Fitzinger 1843 ↓, s. 18, 81.
  9. Ch.F. Girard. Descriptions of some new Reptiles, collected by the US. Exploring Expedition under the command of Capt. Charles Wilkes, U.S.N. Fourth Part. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 9, s. 199, 1857. (ang.). 
  10. a b P. Uetz & J. Hallermann: Genus: Agama. The Reptile Database. [dostęp 2023-09-06]. (ang.).
  11. R. Midtgaard: Agama. RepFocus. [dostęp 2022-02-22]. (ang.).
  12. Jaeger 1944 ↓, s. 9.
  13. Jaeger 1944 ↓, s. 65.
  14. a b Jaeger 1944 ↓, s. 203.
  15. Jaeger 1944 ↓, s. 173.
  16. a b Jaeger 1944 ↓, s. 155.
  17. Jaeger 1944 ↓, s. 180.
  18. a b Jaeger 1944 ↓, s. 156.
  19. Jaeger 1944 ↓, s. 186.
  20. Jaeger 1944 ↓, s. 69.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]