Diskussion:Brüchte

aus Wikipedia, der freien Enzyklopädie
Letzter Kommentar: vor 14 Jahren von Geschichtsmecki in Abschnitt Mundarten
Zur Navigation springen Zur Suche springen

Mundarten

[Quelltext bearbeiten]

Ich kenne den Begriff aus dem norddeutschem Raum als Brüche. Da ich keinen Link zum DRW hinbekomme, hier die Infos.--Geschichtsmecki 23:19, 8. Jul. 2009 (CEST)Beantworten

(Geld)Strafe; Zahlung an die öffentliche Gewalt (Ggs. oft Buße als Entschädigung an den Kläger. doch vergleiche 1Bruch (III 2) und Buße

   * die meste broke den eyn borghere binnen der stat mach breken, is 4 ß
     1345 DriburgPriv. 361
   * by des werkes bröke 
     1350 PommMbl. 28 (1914) 122
   * syn broke is dey hand
     1355 DortmStat. 80
     Faksimile (ca. 71 KB)
   * der stad broke 
     1395 BerlinStB. 32
   * de oberste broke in dem lande is 30 ß eder eyn liff
     1415 Wigand,Paderb. III 70
     Faksimile - digitalisiert vom Max-Planck-Institut für europäische Rechtsgeschichte
   * sullen de redgen ende rechters toesamen hebben half soe voele toe broke, als de bote belopen mach
     1448 Richth. 316
     Faksimile (ca. 176 KB)
   * bi broke des lantvredes
     1460 SchleswHUSamml. IV 30
   * to boete geven 16 Arensgulden unde 16 to broke vor den hoen
     1476 JbEmden 7 (1886) 37
   * by des landes broke 
     1486 HammerbrökerR. 59
     Faksimile (ca. 158 KB)
   * broke des konynges edder des bunden
     1486 Mensing
   * die meeste broecke draecht de minste wech
     1547 CartSTrond II 579
   * mit broeken hogest, middelst unde sydest
     1551 SchleswHUSamml. III 1 S. 155
   * der hohen obrigkeit bruch 
     1583 HadelnLR. IV 1
   * gedubbelde broecke 
     1595 Hackmann 22
   * 1877 v.Künßberg,Rsprgeogr. 14 [in Schleswig-Holstein durch Regierungsverfügung verboten]
   * Gierke,Fschr. 1911 57
   * die cleyne bruchen hoiren eynen amptman ... to
     oJ. LimbWijsd. 120
     Faksimile (ca. 183 KB)
   * die hoichzte broiche iß dat lyff
     oJ. NrhArch. 1 (1832) 83
   * His,MA. I 342
   * His,MA. I 584 

--

   * vordenede unde vorwarchte broke 
     1322 GoslarUB. III 431
   * wente se de broke betalet hebbet
     1330 GöttingenStat. 2
     Faksimile (ca. 108 KB)
   * wedde unde bruke 
     1331 Richter,Paderb. I Anh. 38
   * mut he deme richtere umme andwerden. dat andwerde oder de broke dat sint 4 ß
     1353 OsterwieckStB. 8
   * bruche unde buße
     1370 DOrdHessenUB. III nr. 1104
   * solde synen brocke darumme stan
     1370 Wigand,Paderb. III 8
     Faksimile - digitalisiert vom Max-Planck-Institut für europäische Rechtsgeschichte
   * weme en grot broke tovunden wert
     1375 HambZftRolle 63
     Faksimile (ca. 64 KB)
   * brüch und rugen
     1382 Grebel,SGoar 485
   * wetten frevel oder brueche 
     1400 RTA. III 252
   * hoghere broke brekene
     1400 Seibertz,UB. III 4
   * hierzu vielleicht auch: dat eyn iowelk radman ... helpen wille vormanen de broke unde bod
     1406 HannovStR. 278
     Faksimile (ca. 150 KB)
   * 25 mark tzu bruch geben
     1406 HanseRez. V 227
   * in broecken ende in koeren
     1413 CoutMaestricht 135
   * ban end broike 
     1417 CleveStR./ZRG. 9 (1870) 449
     Faksimile - digitalisiert vom Max-Planck-Institut für europäische Rechtsgeschichte
   * de solen desulvigen broke vorvallen syn
     1421 Danzig(Hirsch) 288
     Faksimile (ca. 149 KB)
   * 1423 Seibertz,UB. III 45
   * tigen juwen heren neynes brokes irvallen
     1425 MagdebSchSpr.(Friese) 121
     Faksimile (ca. 45 KB)
   * dem hilgen rijche in pene und broche gevallen
     1439 NürnbChr. IV 36
   * alsulcke bannen, breuken, boeten en keuren
     1440 UtrechtPlB. II 5
   * 1444 GrW. I 582
     Faksimile (ca. 263 KB)
   * 1448 Westfalen/HeilbronnUB. I 359
   * 1450 Stieda-Mettig 468 (nr. 90, 29)
     Faksimile (ca. 40 KB)
   * braeke ... het sie van broken, fellinge of van fechtlike saeken
     BolswardStB. 1455 13
   * 1456 SneekStB. 65
   * 1456 SneekStB. 68
   * 1470 VeröfflBrandenb. XI 301
   * breeck jeffta pena
     1480/81 JurFris. I 164
   * sonder breck ende bettringa
     1480/81 JurFris. II 164
   * dat een tyeff neen gued haet to breeck to jaen ... so jowt hy den hals to breeck 
     1480/81 JurFris. II 188
   * zu brocke treiben
     1492 CDBrandenb. I 1 S. 322
   * 15. Jh. StaverenStR. 198
   * 1514 GrW. IV 723
     Faksimile (ca. 294 KB)
   * by eres sulves broke unde eventure
     1541 PommMbl. 26 (1912) 57
   * upborunge an broeken und verfallen
     1551 Behnes,BeitrMünster 257
   * 1554 LünebZftU. 205
     Faksimile (ca. 133 KB)
   * bröck oder straf
     1577/83 LünebRef. 769
   * mit brocke gestraft werden
     1588 Stieda-Mettig 404 (nr. 72, 3)
     Faksimile (ca. 38 KB)
   * 1591 HansSchiffO. XXXI
   * geldet des koeniges recht unde broeke 
     1593 JütLow.3 I 47 § 4
     Faksimile (ca. 123 KB)
   * 1593 JütLow.3 III 57 § 6
     Faksimile (ca. 126 KB)
   * dem gerichte den bruch erlegen
     1603/05 HambGO. IV Art. 28
   * misdade und broke 
     1639 Schlüter,WestfProvR. II 87
   * 1690 Klingner I 239
     Faksimile (ca. 87 KB)
   * verbeuren een breuke ofte boete
     oJ. AlblasserWaert
   * in vorangezogen brüche erkant
     oJ. HadelnLR. 48
   * in die alte gewöhnliche brüche nehmen
     oJ. Hesse,AgrVerh. 186
   * to broke vinden
     oJ. HolstVierstUrt. 43
   * den broke lesten
     oJ. HolstVierstUrt. 100
   * van den broeke de unsen heren vorschenen sint
     oJ. OstfriesUB. I 222
     Faksimile - digitalisiert in Kooperation mit der Universitätsbibliothek Heidelberg
   * sonder brekma en broke 
     oJ. Richth. 364
     Faksimile (ca. 169 KB)
   * werden geseth etliche brocke 
     oJ. TwentheLR. 54
   * GrW. V 634
     Faksimile (ca. 312 KB)
   * HolstVierstUrt. 439 

-- Gefahr der Geldstrafe

   * wer emant dei hir en boven op synen brocke spelde
     1473 BeitrEssen 20 (1900) 169
   * v. Kienle, Zum Begriffsbezirk "Strafe"/Wörter u. 

III 2 Zahlung an den Kläger

   * schal men to deme ersten male deme clagere sinen broke af lesten unde darna deme rade unde denne deme voghede
     1270 HambStR. 60
     Faksimile (ca. 355 KB)
   * de [Angreifer] sal em [dem Angegriffenen] geven enen Arnnsgulden unde enen Rynnsgulden to broke 
     1465 OstfriesUB. I 719
     Faksimile - digitalisiert in Kooperation mit der Universitätsbibliothek Heidelberg
   * de kleger bekumpt den gewonliken bröke besonderlik
     vor 1531 RügenLR. Kap. 4 § 8
     Textarchiv: RügenLR. Kap. 4 

III 3 Vertragsstrafe?

   * dat he eme ... vorpandet edder vor broeke ingesettet hebbe
     1593 JütLow.3 II 61 § 1
     Faksimile (ca. 116 KB) 

III 4 Abgabe

   * den sosten deel des tolnen, tintzes brokes vnde alles gheldes
     1376 Mensing
   * hure tyns ofte broke 
     1382 Mensing
   * sinen bröke und sine plicht
     1401 LünebStR. 67
     Faksimile (ca. 64 KB)
   * alle gelt ... van der krochure van deme broke unde van allen anderen mutticheyden
     1443 SchleswHUSamml. IV 122
   * 1545 HambKämmRechn. VI 209
   * dienste, schat und schulde, broke und upkunst
     1563 Mensing
   * vryhaldenn van waicken, bracken schattong ende andere vngelden off vnraett
     1573 NijmegenStR. 308
     Faksimile (ca. 178 KB)
   * 1617 Sachsse,MecklUrk. 321
     Faksimile (ca. 152 KB)
   * bey einnehmung des landtschatzes, brüchen und andern geldhebungen
     1624 DithmUB. 403
     Faksimile (ca. 82 KB)
   * zehendten, brüche, haus-, meyer-, korn-, und geldtzinse
     1684 NeuenwaldeUB. 294