Azia

De Wikipedio
Revizo de 17:44, 12 mar. 2013 da Addbot (diskutez | kontributadi) (Bot: Migrating 237 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q48 (translate me))

Azia esas la maxim vasta e populoza kontinento dil mondo, cirkum quaropla kam Europa. Ol kovras 8,6% de totala surfaco dil planeto, e havas cirkum 60% de lua totala populo. Azia ed Europa formacas kune superkontinento Eurazia.

  • Surfaco: 44,4 milioni km².
  • Habitanti: 3 879 milioni (2010)[1].

Nedependanta stati en Azia

Ica esas la listo di tota la nedependanta landi qua havas teritorii en Azia. La maxim populoza lando dil mondo, Populala Republiko di Chinia jacas en Azia.

Politikala mapo di Azia. Ica interpreto de la geografiala limiti di Azia inkluzas Armenia e Gruzia.

Altra loki

Abkhazia | Abudabi | Chechenia | Gobi | Himalaya | Kamchatka | Kashmir | Mandjuria | Orea triangulo | Proxim-Oriento | Siberia | Tibet | Turkiana republiko di nordala Chipro

Historiala loki

Anam | Asirio | Avan-Azia | Babilonia | Burma | Ceylon | Foinikia | Formoza | Galilea | Judea | Kochinchinia | Malayo | Mezopotamia | Persia | Siam

Geografio

Topografiala mapo di Azia.

Azia esas la centrala ed estala parto di Eurazia, komprenite 50 landi. Azia unionas kun Afrika da Suez peninsulo, e kun Europa da longa bordero, sequante l'Urali.

Extrema punkti
  • Maxim norda loko: Kabo Chelyuskin, Rusia (77˚ 36' N).
  • Maxim esta loko: Kabo Dejnyov, Rusia (169˚ 45' W).
  • Maxim suda loko: Kabo Bulus, Malaizia (1˚ 16' N).
  • Maxim westa loko: Kabo Baba, Turkia (26˚ 4' E).
  • Averajala altitudo dil kontinento: 950 metri.
  • Maxim alta monto: Monto Everest, kun 8,848 metri di altitudo.

Maxim alta monti

Infre esas la listo di maxim alta monti di Azia e dil mondo. Toti havas plu kam 8,000 metri di altitudo e jacas en Himalaya montaro.

Monto Everest || K2 || Kangchenjunga || Lhotse || Makalu || Cho Oyu || Dhaulagiri I || Manaslu || Nanga Parbat || Annapurna I || Gasherbrum 1ma || Faichan Kangri || Gasherbrum 2ma || Shishapangma

Fluvii

La 3 maxim granda fluvii di Azia esas:

  1. Yangcekiang 5.630 km.
  2. Yenisei (kun Angara-Selenga) 5.390 km.
  3. Mekong 4.500 km.

lagi e mari

Aralo | Baikalo | Beringa Maro | Gulfo di Oman | Indiana Oceano | Jordan | Kaspia Maro, Kaspio | Maro di Arabia | Mortinta Maro | Pacifika Oceano, Pacifiko | Reda Maro

Insuli ed Arkipelagi

Andaman | Bali | Borneo | Chipro | Java | Luzon (Filipini) | Kurili | Singapur | Honshu, Hokkaido, Kyushu, Shikoku (Japonia) | Sri Lanka | Sumatra | Taiwan

Kanali e stretaji

Suez-kanalo | Dardaneli | Cushima-stretajo | Hormuz-stretajo | Melaka-stretajo | Taiwan-stretajo

Ekonomio

La 20 maxim granda KLP de Azia.[14]

Rango Lando KLP (2009)
Miliardi di Dolari
1 PR Chinia $8 789
2 Japonia $4 137
3 India $3 560
4 Rusia $2 116[10]
5 Sud-Korea $1 356
6 Indonezia $969,2
7 Iran $876
8 Turkia $863,3
9 Taiwan $717,7
10 Saudi-Arabia $585,8
11 Tailando $538,6
12 Pakistan $449,3
13 Malaizia $381,1
14 Filipini $324,8
15 Hong Kong $301,6
16 Vietnam $258,1
17 Bangladesh $242,4
18 Singapur $235,7
19 Israel $206,8
20 Unionita Araba Emirii $201,4
Totalo 20 landi: 27 109,8
Ciel-skraperi en Tokyo, Japonia.

Azia esas la maxim granda produktero e konsumero di nutraji di la Tero, e havas le maxim granda rezervi di minerali dil planeto. Populala Republiko di Chinia - la maxim granda ekonomio de la regiono - divenis la 6ma granda ekonomio dil mondo ye 2006, e kreskas averaje 9,5% omna yari. Altra du granda ekonomii esas Indiana e Japoniana.

Landi kom Japonia o Israel havas moderna industriala ekonomii. On remarkas anke le nomizita Aziana Tigri: Sud-Korea, Republiko di Chinia (Taiwan), Singapur e la regiono di Hong Kong.


Referi

  1. List of continents by population World Atlas
  2. Armenia esas konsiderata lando inter Europa ed Azia. Kulturale ol partoprenas ad Europa.
  3. Azerbaijan esas konsiderata lando inter Europa ed Azia. La teritorio di Naktichevan esas enklavo qua partoprenas ad Azerbaijan.
  4. Generale, Chipro esas konsiderata Europana lando, ma lua teritorio jacas en Azia.
  5. Granda parto di la teritorio di Egiptia jacas en Afrika, ma Sinai peninsulo jacas en Azia.
  6. Kelka okazioni Gruzia esas konsiderata parto di Europa.
  7. Kelka okazioni Indonezia esas konsiderata lando inter Azia ed Oceania.
  8. Ogasawara insuli e l'insulo di Minami Torishima (Markus insuli) jacas en Oceania.
  9. Kazakstan esas konsiderita lando inter Europa ed Azia.
  10. 10,0 10,1 Rusia havas teritorii en Azia ed en Europa.
  11. Timor-Leste esas konsiderita en kelka okazioni kom parto di Oceania.
  12. Turkia jacas havas teritorii en Azia ed en Europa.
  13. L'insulo di Sokotra jacas en Afrika.
  14. CIA - The World Factbook - Country comparison: National product (rekuperita ye 5 di julio 2010)