„Perillaaldehyd“ – Versionsunterschied

aus Wikipedia, der freien Enzyklopädie
Zur Navigation springen Zur Suche springen
[gesichtete Version][gesichtete Version]
Inhalt gelöscht Inhalt hinzugefügt
WikispiderBot (Diskussion | Beiträge)
K ⚙️ Bot: Quelltextbereinigung, prüfe und aktualisiere Vorlagen-Einbindungen, ⚠️ CAS-Nummer 6611-91-2 wird umgeleitet auf RN 2111-75-3
Isomere/IDs aufgedröselt
Zeile 1: Zeile 1:
{{Infobox Chemikalie
{{Infobox Chemikalie
| Strukturformel = [[Datei:Perillaldehyde Structural Formulae V.1.svg |260px|Strukturformel von (''S'')-(−)-Perillaldehyde]]
| Strukturformel = [[Datei:Perillaldehyde Structural Formulae V.1.svg|260px|Strukturformel von (''S'')-(−)-Perillaldehyde]]
| Strukturhinweis = Strukturformeln der (''R'')-Form (links) und der (''S'')-Form (rechts)
| Strukturhinweis = Strukturformeln der (''R'')-Form (links) und der (''S'')-Form (rechts)
| Suchfunktion = C10H14O
| Suchfunktion = C10H14O
Zeile 8: Zeile 8:
* {{INCI|Name=PERILLALDEHYDE |ID=79499 |Abruf=2021-05-19}}
* {{INCI|Name=PERILLALDEHYDE |ID=79499 |Abruf=2021-05-19}}
| Summenformel = C<sub>10</sub>H<sub>14</sub>O
| Summenformel = C<sub>10</sub>H<sub>14</sub>O
| CAS = * {{CASRN|5503-12-8|Q27279680|KeinCASLink=1}} (+)
| CAS = * {{CASRN|2111-75-3}} (unspez.)
* {{CASRN|5503-12-8|Q27279680|KeinCASLink=1}} (+)
* {{CASRN|6611-91-2|Q0}} (±)
* {{CASRN|18031-40-8|Q23766753}} (−)
* {{CASRN|18031-40-8|Q23766753}} (−)
* {{CASRN|2111-75-3}} ()
* {{CASRN|6611-91-2|Q0}} (veraltet)
| EG-Nummer = 218-302-8
| EG-Nummer = 218-302-8
| ECHA-ID = 100.016.639
| ECHA-ID = 100.016.639
Zeile 20: Zeile 20:
| Aggregat = flüssig<ref name="Sigma" />
| Aggregat = flüssig<ref name="Sigma" />
| Dichte = * 0,965 g·cm<sup>−3</sup> (S)<ref name="Sigma" />
| Dichte = * 0,965 g·cm<sup>−3</sup> (S)<ref name="Sigma" />
* 0,953 g·cm<sup>−3</sup> (R)<ref name="Ashutosh Kar">{{Literatur | Autor = Ashutosh Kar | Titel = Pharmacognosy And Pharmacobiotechnology | Verlag = New Age International | ISBN = 812241501-6 | Jahr = 2003 | Online = {{Google Buch | BuchID = PlMi4XvHCYoC | Seite = 321 }} | Seiten = 321 }}</ref>
* 0,953 g·cm<sup>−3</sup> (R)<ref name="Ashutosh Kar">{{Literatur |Autor=Ashutosh Kar |Titel=Pharmacognosy And Pharmacobiotechnology |Verlag=New Age International |Datum=2003 |ISBN=81-224-1501-6 |Seiten=321 |Online={{Google Buch | BuchID = PlMi4XvHCYoC | Seite = 321 }}}}</ref>
| Schmelzpunkt = <!-- [[Grad Celsius|°C]]<ref name="Sigma" /> -->
| Schmelzpunkt = <!-- [[Grad Celsius|°C]]<ref name="Sigma" /> -->
| Siedepunkt = * 104–105 °C (13 hPa) (S)<ref name="Sigma" />
| Siedepunkt = * 104–105 °C (13 hPa) (S)<ref name="Sigma" />
Zeile 38: Zeile 38:


'''Perillaaldehyd''' ist eine [[chemische Verbindung]] aus der Gruppe der [[Aldehyde]], das in zwei [[enantiomer]]en Formen vorkommt. Er gehört zur [[Naturstoff|Naturstoffklasse]] der [[Monoterpen]]e.
'''Perillaaldehyd''' ist eine [[chemische Verbindung]] aus der Gruppe der [[Aldehyde]], das in zwei [[enantiomer]]en Formen vorkommt. Er gehört zur [[Naturstoff|Naturstoffklasse]] der [[Monoterpen]]e.

== Isomere ==
{| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%;"
|-
| colspan="3" class="hintergrundfarbe6" | '''Isomere von Perillaaldehyd'''
|-
| class="hintergrundfarbe5" style="text-align:left" | Name
| (''R'')-Perillaaldehyd || (''S'')-Perillaaldehyd
|-
| class="hintergrundfarbe5" style="text-align:left" | Andere Namen
| (+)-Perillaaldehyd || (−)-Perillaaldehyd
|-
| class="hintergrundfarbe5" style="text-align:left" | [[Strukturformel]]
| colspan="2" | [[Datei:Perillaldehyde Structural Formulae V.1.svg|260px]]
|-
| rowspan="2" class="hintergrundfarbe5" style="text-align:left" | [[CAS-Nummer]]
| {{CASRN|5503-12-8|Q27279680|KeinCASLink=1}} || {{CASRN|18031-40-8|Q23766753}}
|-
| colspan="2" | {{CASRN|2111-75-3}} (unspez.)
|-
| rowspan="2" class="hintergrundfarbe5" style="text-align:left" | [[EG-Nummer]]
| 626-425-7 || 679-812-8
|-
| colspan="2" | 218-302-8 (unspez.)
|-
| rowspan="2" class="hintergrundfarbe5" style="text-align:left" | [[ECHA]]-Infocard
| {{ECHA|100.154.827}} || {{ECHA|100.204.771}}
|-
| colspan="2" | {{ECHA|100.016.639}} (unspez.)
|-
| rowspan="2" class="hintergrundfarbe5" style="text-align:left" | [[PubChem]]
| {{PubChem|1548901}} || {{PubChem|2724159}}
|-
| colspan="2" | {{PubChem|16441}} (unspez.)
|-
| rowspan="2" class="hintergrundfarbe5" style="text-align:left" | [[Wikidata]]
| [[d:Q27279680|Q27279680]] || [[d:Q23766753|Q23766753]]
|-
| colspan="2" | [[d:Q3117895|Q3117895]] (unspez.)
|-
|}


== Vorkommen ==
== Vorkommen ==
[[Datei:Sa cumin.jpg|mini|links|Kümmel]]
[[Datei:Sa cumin.jpg|mini|links|Kümmel]]
Perillaaldehyd kommt natürlich in [[Perillaöl]]<ref name="He-ci Yu, Kenichi Kosuna, Megumi Haga">{{Literatur | Autor = He-ci Yu, Kenichi Kosuna, Megumi Haga | Titel = Perilla: The Genus Perilla | Verlag = CRC Press | ISBN = 1-43982271-9 | Jahr = 1997 | Online = {{Google Buch | BuchID = M5A71gsWUskC | Seite = 129 }} | Seiten = 129 }}</ref> und [[Kreuzkümmel]] vor.<ref name="Robert Ebermann, I. Elmadfa">{{Literatur | Autor = Robert Ebermann, I. Elmadfa | Titel = Lehrbuch Lebensmittelchemie und Ernährung | Verlag = Springer DE | ISBN = 3-21149348-4 | Jahr = 2008 | Online = {{Google Buch | BuchID = HwGonDIo8K0C | Seite = 262 }} | Seiten = 262 }}</ref> Allgemein kommen in der Natur beide enantiomeren Formen vor.<ref name="von Atta-ur-Rahman">{{Literatur | Autor = von Atta-ur-Rahman | Titel = Stereoselective Synthesis (Part J) - Atta-ur-Rahman | Verlag = Elsevier | ISBN = 0-08054178-X | Jahr = 1995 | Online = {{Google Buch | BuchID = XgICvI0-M0kC | Seite = 230 }} | Seiten = 230, 251 }}</ref>
Perillaaldehyd kommt natürlich in [[Perillaöl]]<ref name="He-ci Yu, Kenichi Kosuna, Megumi Haga">{{Literatur |Autor=He-ci Yu, Kenichi Kosuna, Megumi Haga |Titel=Perilla: The Genus Perilla |Verlag=CRC Press |Datum=1997 |ISBN=1-4398-2271-9 |Seiten=129 |Online={{Google Buch | BuchID = M5A71gsWUskC | Seite = 129 }}}}</ref> und [[Kreuzkümmel]] vor.<ref name="Robert Ebermann, I. Elmadfa">{{Literatur |Autor=Robert Ebermann, I. Elmadfa |Titel=Lehrbuch Lebensmittelchemie und Ernährung |Verlag=Springer DE |Datum=2008 |ISBN=3-211-49348-4 |Seiten=262 |Online={{Google Buch | BuchID = HwGonDIo8K0C | Seite = 262 }}}}</ref> Allgemein kommen in der Natur beide enantiomeren Formen vor.<ref name="von Atta-ur-Rahman">{{Literatur |Autor=von Atta-ur-Rahman |Titel=Stereoselective Synthesis (Part J) - Atta-ur-Rahman |Verlag=Elsevier |Datum=1995 |ISBN=0-08-054178-X |Seiten=230, 251 |Online={{Google Buch | BuchID = XgICvI0-M0kC | Seite = 230 }}}}</ref>


== Eigenschaften ==
== Eigenschaften ==

Version vom 28. Mai 2021, 15:49 Uhr

Strukturformel
Strukturformel von (S)-(−)-Perillaldehyde
Strukturformeln der (R)-Form (links) und der (S)-Form (rechts)
Allgemeines
Name Perillaaldehyd
Andere Namen
  • Perillaldehyd
  • (RS)-p-Mentha-1,8-dien-7-al
  • (RS)-4-Isopropenyl-cyclohexen-1-carboxaldehyd
  • PERILLALDEHYDE (INCI)[1]
Summenformel C10H14O
Kurzbeschreibung

gelbe Flüssigkeit[2]

Externe Identifikatoren/Datenbanken
CAS-Nummer
EG-Nummer 218-302-8
ECHA-InfoCard 100.016.639
PubChem 16441
ChemSpider 15589
Wikidata Q3117895
Eigenschaften
Molare Masse 150,22 g·mol−1
Aggregatzustand

flüssig[2]

Dichte
  • 0,965 g·cm−3 (S)[2]
  • 0,953 g·cm−3 (R)[3]
Siedepunkt
  • 104–105 °C (13 hPa) (S)[2]
  • 273 °C (R)[3]
Brechungsindex
Sicherheitshinweise
GHS-Gefahrstoffkennzeichnung[2]
Gefahrensymbol

Achtung

H- und P-Sätze H: 315​‐​319​‐​335
P: 261​‐​305+351+338[2]
Soweit möglich und gebräuchlich, werden SI-Einheiten verwendet.
Wenn nicht anders vermerkt, gelten die angegebenen Daten bei Standardbedingungen (0 °C, 1000 hPa). Brechungsindex: Na-D-Linie, 20 °C

Perillaaldehyd ist eine chemische Verbindung aus der Gruppe der Aldehyde, das in zwei enantiomeren Formen vorkommt. Er gehört zur Naturstoffklasse der Monoterpene.

Isomere

Isomere von Perillaaldehyd
Name (R)-Perillaaldehyd (S)-Perillaaldehyd
Andere Namen (+)-Perillaaldehyd (−)-Perillaaldehyd
Strukturformel
CAS-Nummer 5503-12-8 18031-40-8
2111-75-3 (unspez.)
EG-Nummer 626-425-7 679-812-8
218-302-8 (unspez.)
ECHA-Infocard 100.154.827 100.204.771
100.016.639 (unspez.)
PubChem 1548901 2724159
16441 (unspez.)
Wikidata Q27279680 Q23766753
Q3117895 (unspez.)

Vorkommen

Kümmel

Perillaaldehyd kommt natürlich in Perillaöl[4] und Kreuzkümmel vor.[5] Allgemein kommen in der Natur beide enantiomeren Formen vor.[6]

Eigenschaften

(S)-(−)-Perillaaldehyd ist eine gelbe ölige Flüssigkeit.[2]

Verwendung

(S)-(−)-Perillaaldehyd wird als Ausgangsprodukt zur Herstellung von naturidentischen Stoffen verwendet.[6] Sein Oxim Perillartin (Perilla-Zucker) ist 2000 mal süßer als Zucker und wird in Japan als Zuckerersatzstoff verwendet.[3]

Toxikologie

Laut EFSA und neuesten Auswertungen zu einer Studie verursacht das Perillaaldehyd DNS-Schädigungen der Leber.[7] Es wurde aber auch "einige Schwachstellen in den historischen Kontrolldaten" des Labors, das die Studien durchführt, erkannt.

Einzelnachweise

  1. Eintrag zu PERILLALDEHYDE in der CosIng-Datenbank der EU-Kommission, abgerufen am 19. Mai 2021.
  2. a b c d e f g Datenblatt (S)-(−)-Perillaldehyde, ≥92% bei Sigma-Aldrich, abgerufen am 3. Dezember 2013 (PDF).
  3. a b c d e Ashutosh Kar: Pharmacognosy And Pharmacobiotechnology. New Age International, 2003, ISBN 81-224-1501-6, S. 321 (eingeschränkte Vorschau in der Google-Buchsuche).
  4. He-ci Yu, Kenichi Kosuna, Megumi Haga: Perilla: The Genus Perilla. CRC Press, 1997, ISBN 1-4398-2271-9, S. 129 (eingeschränkte Vorschau in der Google-Buchsuche).
  5. Robert Ebermann, I. Elmadfa: Lehrbuch Lebensmittelchemie und Ernährung. Springer DE, 2008, ISBN 3-211-49348-4, S. 262 (eingeschränkte Vorschau in der Google-Buchsuche).
  6. a b von Atta-ur-Rahman: Stereoselective Synthesis (Part J) - Atta-ur-Rahman. Elsevier, 1995, ISBN 0-08-054178-X, S. 230, 251 (eingeschränkte Vorschau in der Google-Buchsuche).
  7. EFSA: Flavouring substance considered a safety concern