Nationalratswahlkreis Wallis

aus Wikipedia, der freien Enzyklopädie
Zur Navigation springen Zur Suche springen

Der Nationalratswahlkreis Wallis ist ein Wahlkreis bei Wahlen in den Schweizer Nationalrat. Er umfasst den gesamten Kanton Wallis und besteht seit 1919.

Entstehung und Wahlverfahren[Bearbeiten | Quelltext bearbeiten]

Der Nationalratswahlkreis Wallis entstand 1919 durch die Zusammenlegung der zwei Majorz-Wahlkreise Oberwallis und Unterwallis. Es wird das Proporzwahlrecht angewendet, bei der die Sitze im Verhältnis zu allen abgegebenen Stimmen auf die zur Auswahl stehenden Listen verteilt werden.

Sitzzahl[Bearbeiten | Quelltext bearbeiten]

Aufgrund der Bevölkerungsentwicklung variierte die Anzahl der Sitze, die dem Wahlkreis Wallis zur Verfügung standen:

  • 1919 bis 1943: 6 Sitze
  • 1943 bis 2015: 7 Sitze
  • seit 2015: 8 Sitze

Nationalräte[Bearbeiten | Quelltext bearbeiten]

  • G = Gesamterneuerungswahl
  • N = Nachrücker
  • Konservative Volkspartei (KVP), Konservativ-Christlichsoziale Volkspartei (KCV), Christlichdemokratische Volkspartei (CVP), inkl. Christlichsoziale Volkspartei Oberwallis (CSPO)
  • Freisinnig-Demokratische Partei bzw. FDP.Die Liberalen (FDP)
  • Die Mitte (Mitte), inkl. Neo – Die sozialliberale Mitte (neo)
  • Grüne Schweiz (Grüne)
  • Sozialdemokratische Partei (SP)
  • Sozialistische Volkspartei (SozVP), Liste von Karl Dellberg bei den Schweizer Parlamentswahlen 1967
  • Schweizerische Volkspartei (SVP)
  • Datum Wahl Gewählte Partei
    26.10.1919 G   Camille Défayes FDP
      Raymond Evéquoz, Joseph Kuntschen sr., Maurice Pellissier, Victor Petrig, Alexander Seiler KVP
    07.06.1920 N   Hermann Seiler KVP
    06.12.1920 N   Jules Couchepin FDP
    04.04.1921 N   Maurice Troillet KVP
    06.06.1921 N   Cyrille Pitteloud KVP
    29.10.1922 G   Jules Couchepin FDP
      Raymond Evéquoz, Victor Petrig, Cyrille Pitteloud, Hermann Seiler, Maurice Troillet KVP
    25.10.1925 G   Jules Couchepin, Henri Spahr FDP
      Josef Escher, Raymond Evéquoz, Victor Petrig, Cyrille Pitteloud KVP
    28.10.1928 G   Camille Crittin FDP
      Josef Escher, André Germanier, Joseph Kuntschen jr., Victor Petrig, Maurice Troillet KVP
    25.10.1931 G   Camille Crittin FDP
      Joseph Escher, André Germanier, Joseph Kuntschen jr., Victor Petrig, Maurice Troillet KVP
    08.03.1932 N   Rudolf Metry KVP
    27.10.1935 G   Camille Crittin FDP
      André Germanier, Rudolf Metry, Victor Petrig, Maurice Troillet KVP
      Karl Dellberg SP
    08.12.1936 N   Josef Escher KVP
    07.12.1937 N   Joseph Kuntschen jr. KVP
    29.10.1939 G   Camille Crittin FDP
      Josef Escher, Joseph Kuntschen jr., Victor Petrig, Maurice Troillet KVP
      Karl Dellberg SP
    31.10.1943 G   Camille Crittin FDP
      Henri Carron, Josef Escher, Antoine Favre, Joseph Kuntschen jr., Oskar Schnyder KVP
      Karl Dellberg SP
    26.10.1947 G   Camille Crittin, Francis Germanier FDP
      Paul de Courten, Josef Escher, Antoine Favre, Joseph Moulin, Oskar Schnyder KVP
    06.12.1948 N   Peter von Roten KVP
    24.10.1950 N   Meinrad Michlig KVP
    28.10.1951 G   Camille Crittin FDP
      Paul de Courten, Antoine Favre, Leo Guntern (CSPO)

    Moritz Kämpfen, Joseph Moulin

    KVP
      Karl Dellberg SP
    28.01.1952 N   Leo Stoffel (CSPO) KVP
    01.12.1952 N   René Jacquod KVP
    30.10.1955 G   Francis Germanier FDP
      Roger Bonvin, René Jacquod, Moritz Kämpfen, Joseph Moulin, Leo Stoffel (CSPO) KVP
      Karl Dellberg SP
    05.03.1956 N   Paul de Courten KVP
    25.10.1959 G   Francis Germanier FDP
      Roger Bonvin, Paul de Courten, René Jacquod, Moritz Kämpfen, Leo Stoffel (CSPO) KCV
      Karl Dellberg SP
    03.12.1962 N   Félix Carruzzo KCV
    27.10.1963 G   Francis Germanier FDP
      Félix Carruzzo, René Jacquod, Moritz Kämpfen, Leo Stoffel (CSPO), Adolphe Traveletti KCV
      Karl Dellberg SP
    06.06.1966 N   Paul de Courten KVP
    29.10.1967 G   Aloys Copt FDP
      Armand Bochatay, Félix Carruzzo, Innozenz Lehner, Rodolphe Tissières, Hans Wyer (CSPO) KCV
      Karl Dellberg SozVP
    31.10.1971 G   Aloys Copt FDP
      Armand Bochatay, Félix Carruzzo, Innozenz Lehner, Rodolphe Tissières, Hans Wyer (CSPO) CVP
      Gabrielle Nanchen SP
    26.10.1975 G   Bernard Dupont FDP
      Paul Biderbost, Armand Bochatay, Félix Carruzzo, Pierre de Chastonay, Hans Wyer (CSPO) CVP
      Gabrielle Nanchen SP
    02.05.1977 N   Herbert Dirren (CSPO) CVP
    21.10.1979 G   Paul Biderbost, Vital Darbellay, Pierre de Chastonay, Herbert Dirren (CSPO) CVP
      Pascal Couchepin, Bernard Dupont FDP
      Françoise Vannay SP
    23.10.1983 G   Vital Darbellay, Pierre de Chastonay, Herbert Dirren (CSPO), Paul Schmidhalter CVP
      Pascal Couchepin, Bernard Dupont FDP
      Françoise Vannay SP
    18.10.1987 G   Vital Darbellay, Franz Hildbrand (CSPO), Monique Paccolat, Paul Schmidhalter CVP
      Hubert Bonvin, Pascal Couchepin FDP
      Peter Bodenmann SP
    31.01.1989 N   Rosemarie Antille FDP
    20.10.1991 G   Vital Darbellay, Simon Epiney, Franz Hildbrand (CSPO), Paul Schmidhalter CVP
      Bernard Comby, Pascal Couchepin FDP
      Peter Bodenmann SP
    22.10.1995 G   Simon Epiney, Jean-Jérôme Filliez, Otto G. Loretan, Odilo Schmid (CSPO) CVP
      Bernard Comby, Pascal Couchepin FDP
      Peter Bodenmann SP
    09.06.1997 N   Thomas Burgener SP
    27.04.1998 N   Charles-Albert Antille FDP
    21.09.1998 N   Gilbert Debons CVP
    24.10.1999 G   Maurice Chevrier, Jean-Michel Cina, Fernand Mariétan, Odilo Schmid (CSPO) CVP
      Charles-Albert Antille FDP
      Peter Jossen, Stéphane Rossini SP
    19.10.2003 G   Maurice Chevrier, Jean-Michel Cina, Christophe Darbellay CVP
      Jean-René Germanier FDP
      Jean-Noël Rey, Stéphane Rossini SP
      Oskar Freysinger SVP
    31.05.2005 N   Viola Amherd CVP
    21.10.2007 G   Viola Amherd, Maurice Chevrier, Christophe Darbellay, Roberto Schmidt (CSPO) CVP
      Jean-René Germanier FDP
      Stéphane Rossini SP
      Oskar Freysinger SVP
    01.03.2010 N   Paul-André Roux CVP
    23.10.2011 G   Viola Amherd, Yannick Buttet, Christophe Darbellay CVP
      Jean-René Germanier FDP
      Mathias Reynard, Stéphane Rossini SP
      Oskar Freysinger SVP
    18.10.2015 G   Viola Amherd, Yannick Buttet, Géraldine Marchand-Balet, Roberto Schmidt (CSPO) CVP
      Philippe Nantermod FDP
      Mathias Reynard SP
      Jean-Luc Addor, Franz Ruppen SVP
    15.06.2017 N   Thomas Egger (CSPO) CVP
    26.02.2018 N   Benjamin Roduit CVP
    04.03.2019 N   Philipp Matthias Bregy CVP
    20.10.2019 G   Philipp Matthias Bregy, Sidney Kamerzin, Benjamin Roduit CVP
      Philippe Nantermod FDP
      Christophe Clivaz Grüne
      Mathias Reynard SP
      Jean-Luc Addor, Franz Ruppen SVP
    04.05.2021 N   Michael Graber SVP
    01.06.2021 N   Emmanuel Amoos SP
    22.10.2023 G   Philippe Nantermod FDP
      Philipp Matthias Bregy, Sidney Kamerzin, Benjamin Roduit Mitte
      Christophe Clivaz Grüne
      Emmanuel Amoos SP
      Jean-Luc Addor, Michael Graber SVP

    Wähleranteile[Bearbeiten | Quelltext bearbeiten]

    Nachfolgend findet sich eine Übersicht über die Wähleranteile der verschiedenen Parteien und Listen seit Einführung des Proporzwahlrechts im Jahr 1919.

    Im Kanton Wallis gibt es seit Jahrzehnten drei eigenständige Kantonalparteien innerhalb der KVP/KCV/CVP/Die Mitte Schweiz: KVP/CVP Unterwallis, KVP/CVP Oberwallis und CSP Oberwallis (wobei teilweise noch andere Untergruppierungen bestanden). Untenstehend finden sich sowohl das Total der KVP/KCV/CVP/Mitte-Parteien als auch die Ergebnisse der drei grossen Regionalparteien. Bei den anderen Parteien (FDP, SP, SVP, Grüne), für die besonders seit Beginn der 1990er Jahre auch regelmässig Regionalparteien/Regionallisten antreten, wird dagegen aus Platzgründen auf die Angabe der Wähleranteile letzterer verzichtet.

    Jahr K./CS/CVP/Mitte 1 K./CVP/Mitte UW2 KVPO/CVPO/Mitte OW3 CSPO/neo4 SVP FDP SP Grüne mouv. soc.5 Weitere Jahr
    1919 70,6 % 22,7 % 6,7 % 1919
    1922 68,2 % 39,7 % 28,5 % 23,1 % 8,7 % 1922
    1925 68,2 % 37,6 % 16,9 % 13,7 % 22,8 % 9,1 % 1925
    1928 67,8 % 18,9 % 13,3 % 1928
    1931 68,3 % 20,8 % 11,0 % 1931
    1935 62,2 % 21,7 % 14,2 % Faschist. 1,9 % 1935
    1939 Stille Wahl Stille Wahl Stille Wahl 1939
    1943 62,2 % 34,8 % 23,3 % 21,2 % 16,6 % 1943
    1947 64,3 % 38,7 % 24,3 % 22,5 % 11,1 % PdA 2,1 % 1947
    1951 62,3 % 33,5 % 17,7 % 11,1 % 20,5 % 15,2 % PdA 2,1 % 1951
    1955 62,6 % 33,8 % 17,1 % 11,6 % 19,5 % 12,5 % 5,4 % 1955
    1959 62,1 % 33,4 % 17,8 % 10,9 % 19,5 % 12,7 % 5,7 % 1959
    1963 64,2 % 34,5 % 18,5 % 11,1 % 20,7 % 15,2 % 1963
    1967 57,9 % 29,1 % 14,4 % 14,5 % 18,3 % 7,4 % 3,2 % K. Dellberg 7,4 %, LdU 1,4 % 1967
    1971 61,6 % 31,9 % 16,0 % 13,6 % 19,3 % 15,5 % 3,7 % 1971
    1975 59,7 % 32,1 % 14,6 % 13,0 % 18,9 % 17,4 % démocratie et progrès 4,0 % 1975
    1979 58,8 % 31,8 % 13,5 % 11,6 % 22,6 % 11,6 % 1,8 % Krit. Oberw. 2,5 %, dém. et progrès 1,4 %, LP 0,8 %, Div. 0,4 % 1979
    1983 57,5 % 30,8 % 14,2 % 11,5 % 25,1 % 14,1 % Unabh. Dem. 3,2 % 1983
    1987 58,7 % 34,6 % 11,8 % 12,2 % 24,5 % 14,5 % 1,7 % Cannabis 0,6 % 1987
    1991 54,4 % 28,9 % 15,9 % 9,6 % 25,9 % 14,5 % 1,3 % LP 3,9 % 1991
    1995 54,9 % 28,3 % 16,2 % 10,4 % 24,1 % 16,6 % 1,3 % LP 2,2 %, PdA 0,9 % 1995
    1999 51,4 % 24,0 % 12,6 % 11,6 % 9,0 % 18,8 % 16,9 % 2,1 % LP 1,8 % 1999
    2003 47,9 % 25,5 % 13,1 % 9,3 % 13,4 % 17,1 % 19,1 % 2,6 % 2003
    2007 44,9 % 25,7 % 11,1 % 8,2 % 16,6 % 16,0 % 14,7 % 3,9 % CSP CH 1,1 %, écol. lib. 1,0 %, LP 1,0 %, AL 0,5 %, Div. 0,3 % 2007
    2011 40,0 % 21,0 % 10,1 % 8,9 % 19,8 % 18,9 % 14,3 % 5,0 % CSP CH 0,7 %, AL 0,7 %, BDP 0,6 % 2011
    2015 39,5 % 20,1 % 10,0 % 9,4 % 22,3 % 18,2 % 13,3 % 4,9 % CSP CH 1,4 % 2015
    2019 34,8 % 18,0 % 9,5 % 7,3 % 19,8 % 16,5 % 15,1 % 10,6 % Bürgerv. 1,5 %, CSP CH 1,0 %, GLP 0,8 % 2019
    2023 35,4 % 18,2 % 12,2 % 5,0 % 24,5 % 14,7 % 14,3 % 8,4 % GLP 2,0 %, PdA 0,7 % 2023
    1 
    Neben den drei oben aufgeführten Regionalparteien sind in den Zahlen ebenfalls inbegriffen: Walliser Volksliste (1943), CSP Unterwallis (1979, 1983 und 1999; danach Austritt aus der CVP Schweiz und Anschluss an die unabhängige links-christliche CSP Schweiz)
    2 
    Konservative/CVP/Mitte Unterwallis
    3 
    1922 und 1925: Katholisch-Konservative Volkspartei, ab 1943: KVP/CVP/Mitte Oberwallis
    4 
    1925: Katholische Volkspartei, 1943 bis 2019: CSPO, ab 2023: neo
    5 
    «mouvement social», Unterwalliser Partei der Nachkriegszeit. Der genaue Name variierte im Verlauf der Zeit, 1955: mouvement social-paysan indépendant, 1959: mouvement social des paysans, ouvriers et indépendants, ab 1967: mouvement social indépendenant

    Quellen[Bearbeiten | Quelltext bearbeiten]