Liste der Richter des Bundesverfassungsgerichts
Diese Liste enthält im ersten Abschnitt alle Personen, die seit dessen Gründung im Jahre 1951 zu Richtern des deutschen Bundesverfassungsgerichts berufen wurden. Im zweiten und dritten Abschnitt ist dargestellt, wie sich die personelle Zusammensetzung der beiden Senate und der Frauenanteil im Laufe der Zeit verändert haben. Einige Statistiken im vierten Abschnitt schließen die Übersicht ab. Insgesamt haben bisher 109 Richter am Bundesverfassungsgericht Recht gesprochen.
Liste aller Richter
- Name (Lebensdaten): Nennt den Namen des Richters. In Klammern stehen bei noch lebenden Richtern das Geburtsjahr und bei bereits verstorbenen Richtern das Geburts- und Sterbejahr.
- Beginn der Amtszeit: Gibt den Zeitpunkt des Amtsantritts nach §§ 10, 11 BVerfGG, an. Dieser ist nicht identisch mit dem Zeitpunkt der Wahl.
- Ende der Amtszeit: Gibt den letzten Tag der Amtszeit an. Bei amtierenden Richtern wird das voraussichtliche Ende der Amtszeit gemäß § 4 Abs. 1, 3 BVerfGG (Ablauf der zwölfjährigen Amtsperiode oder Erreichen der Altersgrenze von 68 Jahren) genannt und kursiv gesetzt.
- Senat: Das Bundesverfassungsgericht besteht nach § 2 Abs. 1 BVerfGG aus zwei Senaten.
- Wahlorgan: Die Richter werden gemäß Art. 94 Abs. 1 Satz 2 GG i. V. m. § 5 Abs. 1 Satz 1 BVerfGG je zur Hälfte vom Bundestag und vom Bundesrat gewählt.
- Planstelle: Die Bezeichnung setzt sich aus der Nummer des Senats (1 oder 2), dem Wahlorgan (Bundesrat oder Bundestag), der Stelle (1 bis 6) und einer der chronologischen Reihenfolge entsprechenden Ziffer zusammen. Beispiel: Aus der Angabe „1 BR 4.3“ ergibt sich, dass der Richter als dritter die vierte Planstelle der vom Bundesrat im ersten Senat gewählten Richter besetzt hat.
- Vorschlag: Während über das genaue Zustandekommen des für die Erstbesetzung des Bundesverfassungsgerichts zwischen Regierung und Opposition gefundenen Kompromisses Unklarheit besteht,[1] ist es spätestens seit der ersten Ergänzungswahl politische Praxis, dass sich Union und SPD gegenseitig das Besetzungsrecht für die freiwerdenden Sitze zugestehen.[2] Gelegentlich wurde dabei das Vorschlagsrecht an die FDP bzw. an Bündnis 90/Grüne abgetreten.
- Vizepräsident: Gibt das Datum an, an dem der Richter zum Vizepräsidenten (§ 9 Abs. 1 BVerfGG) ernannt wurde.
- Präsident: Gibt das Datum an, an dem der Richter zum Präsidenten (§ 9 Abs. 1 BVerfGG) ernannt wurde.
Name (Lebensdaten) | Beginn Amtszeit | Ende Amtszeit | Senat | Wahlorgan | Planstelle | Vorschlag | Vizepräsident | Präsident |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Susanne Baer (* 1964) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
1. Senat | Bundestag | 1 BT 3.6 | Grüne | –
|
–
|
Ernst Benda (1925–2009) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
1. Senat | Bundestag | 1 BT 1.4 | CDU/CSU | –
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Hugo Berger (1897–1990) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
1. Senat | Bundesrat | 1 BR 2.2 | SPD | –
|
–
|
Ernst-Wolfgang Böckenförde (1930–2019) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
2. Senat | Bundesrat | 2 BR 4.5 | SPD | –
|
–
|
Werner Böhmer (1915–2014) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
1. Senat | Bundestag | 1 BT 2.3 | CDU/CSU | –
|
–
|
Gabriele Britz (* 1968) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
1. Senat | Bundesrat | 1 BR 3.6 | SPD | –
|
–
|
Siegfried Broß (* 1946) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
2. Senat | Bundestag | 2 BT 3.5 | CDU/CSU | –
|
–
|
Hans Brox (1920–2009) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
1. Senat | Bundestag | 1 BT 4.2 | CDU/CSU | –
|
–
|
Brun-Otto Bryde (* 1943) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
1. Senat | Bundestag | 1 BT 3.5 | Grüne | –
|
–
|
Josef Christ (* 1956) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
1. Senat | Bundestag | 1 BT 1.8 | CDU/CSU | –
|
–
|
Udo Di Fabio (* 1954) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
2. Senat | Bundesrat | 2 BR 1.6 | CDU/CSU | –
|
–
|
Thomas Dieterich (1934–2016) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
1. Senat | Bundesrat | 1 BR 2.5 | SPD | –
|
–
|
Martin Drath (1902–1976) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
1. Senat | Bundesrat | 1 BR 6.1 | SPD | –
|
–
|
Michael Eichberger (* 1953) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
1. Senat | Bundesrat | 1 BR 1.5 | CDU/CSU | –
|
–
|
Wilhelm Ellinghaus (1888–1961) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
1. Senat | Bundesrat | 1 BR 5.1 | SPD | –
|
–
|
Hans Joachim Faller (1915–2006) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
1. Senat | Bundesrat | 1 BR 1.2 | CDU/CSU | –
|
–
|
Julius Federer (1911–1984) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
2. Senat | Bundestag | 2 BT 3.1 | CDU/CSU | –
|
–
|
Everhardt Franßen (* 1937) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
2. Senat | Bundestag | 2 BT 1.3 | SPD | –
|
–
|
Ernst Friesenhahn (1901–1984) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
2. Senat | Bundesrat | 2 BR 6.1 | CDU/CSU | –
|
–
|
Georg Fröhlich (1884–1971) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
2. Senat | Bundesrat | 2 BR 3.1 | CDU/CSU | –
|
–
|
Reinhard Gaier (* 1954) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
1. Senat | Bundesrat | 1 BR 2.7 | SPD | –
|
–
|
Willi Geiger (1909–1994) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
2. Senat | Bundesrat | 2 BR 2.1 | CDU/CSU | –
|
–
|
Gregor Geller (1903–1988) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
2. Senat | Bundesrat | 2 BR 4.3 | CDU/CSU | –
|
–
|
Michael Gerhardt (* 1948) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
2. Senat | Bundestag | 2 BT 1.5 | SPD | –
|
–
|
Karin Graßhof (* 1937) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
2. Senat | Bundestag | 2 BT 2.3 | SPD | –
|
–
|
Dieter Grimm (* 1937) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
1. Senat | Bundesrat | 1 BR 4.3 | SPD | –
|
–
|
Karl Haager (1911–2008) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
1. Senat | Bundestag | 1 BT 3.2 | SPD | –
|
–
|
Evelyn Haas (* 1949) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
1. Senat | Bundestag | 1 BT 1.6 | CDU/CSU | –
|
–
|
Stephan Harbarth (* 1971) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
1. Senat | Bundestag | 1 BT 4.7 | CDU/CSU | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
–
|
Winfried Hassemer (1940–2014) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
2. Senat | Bundesrat | 2 BR 4.6 | SPD | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
–
|
Karl Heck (1896–1997) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
1. Senat | Bundestag | 1 BT 2.2 | CDU/CSU | –
|
–
|
Gerhard Heiland (1894–1961) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
1. Senat | Bundestag | 1 BT 3.1 | SPD | –
|
–
|
Anton Henneka (1900–1984) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
2. Senat | Bundestag | 2 BT 2.1 | CDU/CSU | –
|
–
|
Johann Friedrich Henschel (1931–2007) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
1. Senat | Bundesrat | 1 BR 1.3 | FDP | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
–
|
Monika Hermanns (* 1959) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
2. Senat | Bundestag | 2 BT 2.5 | SPD | –
|
–
|
Roman Herzog (1934–2017) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
1. Senat | Bundestag | 1 BT 1.5 | CDU/CSU | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Konrad Hesse (1919–2005) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
1. Senat | Bundesrat | 1 BR 4.2 | SPD/FDP | –
|
–
|
Hermann Heußner (1926–1996) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
1. Senat | Bundestag | 1 BT 3.3 | SPD | –
|
–
|
Martin Hirsch (1913–1992) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
2. Senat | Bundestag | 2 BT 4.2 | SPD | –
|
–
|
Dieter Hömig (1938–2016) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
1. Senat | Bundesrat | 1 BR 1.4 | FDP | –
|
–
|
Hermann Höpker-Aschoff (1883–1954) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
1. Senat | Bundestag | 1 BT 1.1 | FDP | –
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Christine Hohmann-Dennhardt (* 1950) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
1. Senat | Bundesrat | 1 BR 3.5 | SPD | –
|
–
|
Wolfgang Hoffmann-Riem (* 1940) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
1. Senat | Bundesrat | 1 BR 4.4 | SPD | –
|
–
|
Peter M. Huber (* 1959) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
2. Senat | Bundestag | 2 BT 3.6 | CDU/CSU | –
|
–
|
Renate Jaeger (* 1940) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
1. Senat | Bundesrat | 1 BR 2.6 | SPD | –
|
–
|
Hans-Joachim Jentsch (* 1937) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
2. Senat | Bundesrat | 2 BR 3.5 | CDU/CSU | –
|
–
|
Rudolf Katz (1895–1961) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
2. Senat | Bundesrat | 2 BR 1.1 | SPD | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
–
|
Dietrich Katzenstein (1923–2008) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
1. Senat | Bundestag | 1 BT 4.3 | CDU/CSU | –
|
–
|
Sibylle Kessal-Wulf (* 1958) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
2. Senat | Bundesrat | 2 BR 2.5 | CDU/CSU | –
|
–
|
Ferdinand Kirchhof (* 1950) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
1. Senat | Bundestag | 1 BT 4.6 | CDU/CSU | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
–
|
Paul Kirchhof (* 1943) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
2. Senat | Bundesrat | 2 BR 1.5 | CDU/CSU | –
|
–
|
Walter Klaas (1895–1978) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
2. Senat | Bundestag | 2 BT 6.1 | SPD | –
|
–
|
Hans Hugo Klein (* 1936) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
2. Senat | Bundesrat | 2 BR 3.4 | CDU/CSU | –
|
–
|
Doris König (* 1957) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
2. Senat | Bundestag | 2 BT 4.6 | SPD | –
|
–
|
Konrad Kruis (* 1930) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
2. Senat | Bundestag | 2 BT 3.4 | CDU/CSU | –
|
–
|
Jürgen Kühling (* 1934) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
1. Senat | Bundestag | 1 BT 3.4 | SPD | –
|
–
|
Hans Kutscher (1911–1993) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
1. Senat | Bundesrat | 1 BR 5.2 | SPD | –
|
–
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
2. Senat | Bundesrat | 2 BR 3.2 | SPD | –
|
–
| |
Christine Langenfeld (* 1962) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
2. Senat | Bundesrat | 2 BR 3.7 | CDU/CSU | –
|
–
|
Herbert Landau (* 1948) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
2. Senat | Bundesrat | 2 BR 3.6 | CDU/CSU | –
|
–
|
Joachim Lehmann (1909–1979) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
1. Senat | Bundestag | 1 BT 6.1 | SPD | –
|
–
|
Gerhard Leibholz (1901–1982) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
2. Senat | Bundestag | 2 BT 4.1 | CDU/CSU | –
|
–
|
Claus Leusser (1909–1966) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
2. Senat | Bundesrat | 2 BR 4.1 | CDU/CSU | –
|
–
|
Jutta Limbach (1934–2016) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
2. Senat | Bundestag | 2 BT 4.4 | SPD | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Gertrude Lübbe-Wolff (* 1953) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
2. Senat | Bundestag | 2 BT 4.5 | SPD | –
|
–
|
Ernst Gottfried Mahrenholz (* 1929) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
2. Senat | Bundestag | 2 BT 4.3 | SPD | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
–
|
Ulrich Maidowski (* 1958) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
2. Senat | Bundestag | 2 BT 1.6 | SPD | –
|
–
|
Johannes Masing (* 1959) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
1. Senat | Bundesrat | 1 BR 4.5 | SPD | –
|
–
|
Rudolf Mellinghoff (* 1954) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
2. Senat | Bundesrat | 2 BR 2.4 | CDU/CSU | –
|
–
|
Gebhard Müller (1900–1990) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
1. Senat | Bundestag | 1 BT 1.3 | CDU/CSU | –
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Peter Müller (* 1955) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
2. Senat | Bundesrat | 2 BR 1.7 | CDU/CSU | –
|
–
|
Engelbert Niebler (1921–2006) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
2. Senat | Bundestag | 2 BT 3.3 | CDU/CSU | –
|
–
|
Franz Niedermaier (1925–1986) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
1. Senat | Bundestag | 1 BT 2.4 | CDU/CSU | –
|
–
|
Gisela Niemeyer (1923–2012) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
1. Senat | Bundesrat | 1 BR 3.3 | SPD | –
|
–
|
Lerke Osterloh (* 1944) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
2. Senat | Bundestag | 2 BT 2.4 | SPD | –
|
–
|
Yvonne Ott (* 1963) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
1. Senat | Bundesrat | 1 BR 2.8 | SPD | –
|
–
|
Hans-Jürgen Papier (* 1943) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
1. Senat | Bundestag | 1 BT 2.6 | CDU/CSU | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Andreas Paulus (* 1968) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
1. Senat | Bundestag | 1 BT 2.7 | FDP | –
|
–
|
Henning Radtke (* 1962) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
1. Senat | Bundesrat | 1 BR 1.6 | CDU/CSU | –
|
–
|
Hans-Justus Rinck (1918–1995) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
2. Senat | Bundestag | 2 BT 2.2 | CDU/CSU | –
|
–
|
Theodor Ritterspach (1904–1999) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
1. Senat | Bundesrat | 1 BR 4.1 | CDU/CSU | –
|
–
|
Conrad Frederick Roediger (1887–1973) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
2. Senat | Bundestag | 2 BT 5.1 | DP | –
|
–
|
Joachim Rottmann (1925–2014) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
2. Senat | Bundesrat | 2 BR 4.4 | FDP | –
|
–
|
Hans Georg Rupp (1907–1989) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
2. Senat | Bundestag | 2 BT 1.1 | SPD | –
|
–
|
Wiltraut Rupp-von Brünneck (1912–1977) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
1. Senat | Bundesrat | 1 BR 3.2 | SPD | –
|
–
|
Erna Scheffler (1893–1983) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
1. Senat | Bundesrat | 1 BR 3.1 | SPD | –
|
–
|
Fabian von Schlabrendorff (1907–1980) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
2. Senat | Bundestag | 2 BT 3.2 | CDU/CSU | –
|
–
|
Wilhelm Schluckebier (* 1949) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
1. Senat | Bundestag | 1 BT 1.7 | CDU/CSU | –
|
–
|
Herbert Scholtissek (1900–1979) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
1. Senat | Bundestag | 1 BT 4.1 | CDU/CSU | –
|
–
|
Egon Schunck (1890–1981) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
2. Senat | Bundesrat | 2 BR 4.2 | CDU/CSU | –
|
–
|
Helga Seibert (1939–1999) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
1. Senat | Bundesrat | 1 BR 3.4 | SPD | –
|
–
|
Otto Seidl (* 1931) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
1. Senat | Bundestag | 1 BT 2.5 | CDU/CSU | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
–
|
Walter Seuffert (1907–1989) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
2. Senat | Bundesrat | 2 BR 1.3 | SPD | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
–
|
Helmut Simon (1922–2013) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
1. Senat | Bundesrat | 1 BR 2.4 | SPD | –
|
–
|
Alfred Söllner (1930–2005) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
1. Senat | Bundestag | 1 BT 4.4 | CDU/CSU | –
|
–
|
Bertold Sommer (* 1937) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
2. Senat | Bundestag | 2 BT 1.4 | SPD | –
|
–
|
Erwin Stein (1903–1992) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
1. Senat | Bundesrat | 1 BR 1.1 | CDU/CSU | –
|
–
|
Helmut Steinberger (1931–2014) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
2. Senat | Bundesrat | 2 BR 1.4 | CDU/CSU | –
|
–
|
Udo Steiner (* 1939) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
1. Senat | Bundestag | 1 BT 4.5 | CDU/CSU | –
|
–
|
Ernst Träger (1926–2015) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
2. Senat | Bundesrat | 2 BR 2.2 | CDU/CSU | –
|
–
|
Andreas Voßkuhle (* 1963) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
2. Senat | Bundesrat | 2 BR 4.7 | SPD | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Friedrich Wilhelm Wagner (1894–1971) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
2. Senat | Bundesrat | 2 BR 1.2 | SPD | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
–
|
Walter Rudi Wand (1928–1985) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
2. Senat | Bundesrat | 2 BR 3.3 | CDU/CSU | –
|
–
|
Franz Wessel (1903–1958) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
1. Senat | Bundesrat | 1 BR 2.1 | SPD | –
|
–
|
Klaus Winter (1936–2000) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
2. Senat | Bundesrat | 2 BR 2.3 | CDU/CSU | –
|
–
|
Josef Wintrich (1891–1958) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
1. Senat | Bundestag | 1 BT 1.2 | CDU/CSU | –
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Bernhard Wolff (1886–1966) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
2. Senat | Bundesrat | 2 BR 5.1 | SPD | –
|
–
|
Wolfgang Zeidler (1924–1987) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
1. Senat | Bundesrat | 1 BR 2.3 | SPD | –
|
–
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
2. Senat | Bundestag | 2 BT 1.2 | SPD | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
| |
Konrad Zweigert (1911–1996) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
1. Senat | Bundestag | 1 BT 5.1 | SPD | –
|
–
|
Kurt Zweigert (1886–1967) | Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
1. Senat | Bundestag | 1 BT 2.1 | CDU/CSU | –
|
–
|
Entwicklung der Besetzung
Ursprünglich waren beide Senate gemäß § 2 Abs. 2 BVerfGG mit je zwölf Richtern besetzt. Ein Änderungsgesetz vom 21. Juli 1956 sah vor, die Zahl der Richter in jedem Senat ab 1. September 1959 auf acht zu reduzieren. Übergangsweise sollten die Senate mit jeweils zehn Richtern besetzt sein. Daher entfielen die Planstellen der vier Richter Konrad Zweigert, Hans Kutscher, Conrad Frederick Roediger und Bernhard Wolff, als deren Amtszeit am 31. August 1956 bzw. am 11. Oktober 1956 endete.
Durch Gesetz vom 26. Juni 1959 wurde der Zeitpunkt für die Streichung der anderen vier Richterposten auf den 1. September 1963 hinausgeschoben. Die Planstellen von Joachim Lehmann, Martin Drath, Walter Klaas und Ernst Friesenhahn wurden nach Ablauf ihrer Amtsperiode am 31. August 1963 nicht wieder besetzt. Seitdem gehören jedem Senat nur noch acht Richter an.[3]
Erster Senat
Zweiter Senat
Entwicklung des Frauenanteils
Bei der Bestimmung des prozentualen Anteils wurden solche Zeiträume nicht berücksichtigt, in denen eine Richterstelle unbesetzt blieb, weil für einen ausgeschiedenen Richter noch kein Nachfolger ernannt wurde.
Erster Senat
von | bis | # | % | weibliche Mitglieder |
---|---|---|---|---|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
1 | 8,3 % | Erna Scheffler |
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
1 | 9,1 % (1) | Erna Scheffler |
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
1 | 10 % (1) | Erna Scheffler |
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
1 | 12,5 % (1) | Wiltraut Rupp-von Brünneck |
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
1 | 12,5 % | Gisela Niemeyer |
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
1 | 12,5 % | Helga Seibert |
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
2 | 25 % | Helga Seibert, Renate Jaeger |
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
3 | 37,5 % | Helga Seibert, Renate Jaeger, Evelyn Haas |
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
3 | 37,5 % | Renate Jaeger, Evelyn Haas, Christine Hohmann-Dennhardt |
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
2 | 25 % | Evelyn Haas, Christine Hohmann-Dennhardt |
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
1 | 12,5 % | Christine Hohmann-Dennhardt |
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
2 | 25 % | Susanne Baer, Gabriele Britz |
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
3 | 37,5 % | Susanne Baer, Gabriele Britz, Yvonne Ott |
Zweiter Senat
von | bis | # | % | weibliche Mitglieder |
---|---|---|---|---|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
0 | 0 % | keine |
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
1 | 12,5 % | Karin Graßhof |
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
2 | 25 % | Karin Graßhof, Jutta Limbach |
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
2 | 25 % | Jutta Limbach, Lerke Osterloh |
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
2 | 25 % | Lerke Osterloh, Gertrude Lübbe-Wolff |
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
2 | 25 % | Gertrude Lübbe-Wolff, Monika Hermanns |
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
3 | 37,5 % | Gertrude Lübbe-Wolff, Monika Hermanns, Sibylle Kessal-Wulf |
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
3 | 37,5 % | Monika Hermanns, Sibylle Kessal-Wulf, Doris König |
Vorlage:dtsx ist VERALTET – siehe dort.
|
4 | 50 % | Monika Hermanns, Sibylle Kessal-Wulf, Doris König, Christine Langenfeld |
Siehe auch: Bundesverfassungsgericht, Abschnitt: Frauenanteil im Bundesverfassungsgericht seit 1951
Statistik
- Von den 109 Richtern, die dem Bundesverfassungsgericht seit 1951 angehörten, waren 91 männlich und 18 weiblich.
- 58 saßen im ersten Senat, 53 wirkten im zweiten Senat. Hans Kutscher und Wolfgang Zeidler haben beiden Senaten angehört.
- 53 Richter wurden von der Union vorgeschlagen, 47 von der SPD, fünf von der FDP, zwei von den Grünen, einer von der DP und einer gemeinsam von der sozialliberalen Regierungskoalition.
- Dem Bundesverfassungsgericht standen bisher neun Präsidenten und vierzehn Vizepräsidenten vor. Fünf Richter bekleideten beide Ämter.
- Kein Richter amtierte länger als Willi Geiger, der erst nach beinahe 26 Jahren und zwei Monaten ausschied. Claus Leusser legte sein Amt dagegen schon nach etwas mehr als vier Monaten nieder.
- Als Julius Federer seinen Dienst am Bundesverfassungsgericht antrat, hatte er die Altersgrenze von 40 Jahren gerade um rund vier Monate überschritten. Der erste Präsident Hermann Höpker-Aschoff war hingegen schon 68 Jahre und sieben Monate alt, als er sein Amt übernahm. Zum Senior am Bundesverfassungsgericht brachte es aber Friedrich Wilhelm Wagner: Bei seinem Ausscheiden war er fast 73 Jahre und acht Monate alt.
Siehe auch
Literatur
- Die Mitglieder des Bundesverfassungsgerichts 1951 bis 2001. In: Peter Badura, Horst Dreier (Hrsg.): Festschrift 50 Jahre Bundesverfassungsgericht. Band 2. Mohr Siebeck, Tübingen 2001, ISBN 978-3-16-147627-3, S. 913–930.
- Sebastian Knoppik: Richter des Bundesverfassungsgerichts von 1951 bis 2003. In: Ders.: Politische Herkunft von Verfassungsrichtern und Entscheidungspraxis in der Bundesrepublik. Magisterarbeit an der Universität Hannover, 2004, S. 82–87.
- Dieter C. Umbach: Richterspiegel des Bundesverfassungsgerichts (1951 bis 2005). In: Dieter C. Umbach, Thomas Clemens, Franz-Wilhelm Dollinger (Hrsg.): Bundesverfassungsgerichtsgesetz. Mitarbeiterkommentar und Handbuch. 2. Auflage. C.F. Müller, Heidelberg 2005, ISBN 978-3-8114-3109-6, S. 1385–1387.
- Deutscher Richterbund (Hrsg.): Handbuch der Justiz 2012/2013. Die Träger und Organe der rechtsprechenden Gewalt in der Bundesrepublik Deutschland. 31. Jahrgang. C.F. Müller, Heidelberg [u. a.] 2012, ISBN 978-3-8114-3631-2, S. 1.
- Christian Rath: Der Schiedsrichterstaat. Die Macht des Bundesverfassungsgerichts. Wagenbach, Berlin 2013, ISBN 978-3-8031-3646-6, S. 15–17.
Weblinks
- Pressemitteilungen des Bundesverfassungsgerichts zu Neubesetzungen seit 2002: Nr. 46/2002, Nr. 61/2003, Nr. 96/2004, Nr. 91/2005, Nr. 31/2006, Nr. 88/2006, Nr. 96/2007, Nr. 43/2008, Nr. 51/2008, Nr. 17/2010, Nr. 103/2010, Nr. 104/2010, Nr. 10/2011, Nr. 11/2011, Nr. 67/2011, Nr. 81/2011, Nr. 47/2014, Nr. 59/2014, Nr. 44/2016, Nr. 81/2016, Nr. 106/2017, Nr. 58/2018, Nr. 83/2018
- Pressemitteilungen des Bundesverfassungsgerichts zu verstorbenen Richtern seit 2002: Nr. 29/2005, Nr. 112/2005, Nr. 59/2006, Nr. 81/2006, Nr. 32/2007, Nr. 69/2008, Nr. 81/2008, Nr. 20/2009, Nr. 61/2009, Nr. 9/2012, Nr. 59/2013, Nr. 1/2014, Nr. 54/2014, Nr. 65/2014, Nr. 6/2015, Nr. 24/2016, Nr. 64/2016, Nr. 73a/2016, Nr. 1/2017
- Amtierende Richter des Bundesverfassungsgerichts
Einzelnachweise
- ↑ Richard Ley: Die Erstbesetzung des Bundesverfassungsgerichts. In: Zeitschrift für Parlamentsfragen 1982, S. 521–541, hier S. 522.
- ↑ Henning Frank: Die „neutralen“ Richter des Bundesverfassungsgerichts. In: Walther Fürst u. a. (Hrsg.): Festschrift für Wolfgang Zeidler. Band 1. de Gruyter, Berlin / New York 1987, ISBN 3-11-011057-1, S. 163–173, hier S. 163.
- ↑ Hans Lechner, Rüdiger Zuck: Bundesverfassungsgerichtsgesetz. Kommentar. 6. Auflage, C.H. Beck, München 2010, ISBN 3-406-61112-5, S. 101 Rn. 4.